Товч танилцуулга

Монгол улсын шинэ үндсэн хуулийн үзэл баримтлалын дагуу Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль батлагдсанаар аймаг, сум, баг нь 1992 онд орон нутгийн иргэдийн ардчилсан шууд, нууц, тэгш сонгуулиар сонгогдон байгуулагдсан.

2012 оны орон нутгийн сонгуулийн үр дүнд байгуулагдсан Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал нь сумынхаа нийт 2000 гаруй хүн ам, сонгуулийн насны 1500 гаруй сонгогчыг төлөөлөн сонгогдсон 21 төлөөлөгчийн 3 нь МАНамаас, 13 нь Ардчилсан намаас, 1 нь МАХНамаас, 4 нь ИЗННамаас тус тус сонгогдон, 7 тэргүүлэгч, дарга, нарийн бичгийн дарга, Иргэний танхимын ажилтантай бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

ИТХ-ын дэргэд:  

1.    Дэд бүтэц, төсөв санхүү, эдийн засаг, үйлдвэрлэлийн ажлын хороо,

2.     Нийгмийн бодлого, төрийн байгуулалтын ажлын хороо,

3.    Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлал, ХХАА-н хөгжлийн бодлогын ажлын хороо гэсэн 3 хороо ажилладгаас гадна:

ОНХСангийн 21.0 сая төгрөгийн санхүүжилтээр Иргэний танхим байгуулагдан иргэдийн чөлөөт индэр болон ажиллаж байгаа ба мөн иргэдээ сонсох 98304660 шууд утас тогтмол ажиллаж иргэдийнхээ дуу хоолойг сонсож байна.

Багийн ИНХурал нь дарга, нарийн бичгийн дарга, 5 тэргүүлэгчтэй үйл ажиллагаагаа явуулдаг.

1.    Онон багийн ИНХ-ын дарга Б.Сүхбаатар

2.    Норовлин багийн ИНХ-ын дарга Ч.Ундармаа

3.    Барх багийн ИНХ-ын дарга Л.Ичинхорлоо

4.    Хурх багийн ИНХ-ын дарга Б.Бат-Өлзий

Сумын Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлыг жилд 3-аас доошгүй удаа, ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн хуралдааныг сард 1 удаа хуралдуулж нийгэм эдийн засгийн хөгжлийн ойрын болон хэтийн бодлого, орон нутагт тулгамдаж буй болон бодлогын чанартай асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэхийг зорилго болгохын зэрэгцээ Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал, түүний Тэргүүлэгчид нь Монгол улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжуудыг удирдлага болгон НӨУЁ-ыг төрийн удирдлагатай хослуулах үндсэн дээр сумын эдийн засгийн чадавхийг нэмэгдүүлэх, хувийн хэвшлийг дэмжин хэвшүүлэх, иргэдээ сурч боловсрох, эрүүл мэндээ хамгаалах, ажил хөдөлмөр эрхэлж, өөрийн орлогоо нэмэгдүүлэх зэрэг тулгамдсан асуудлыг иргэдийн оролцоонд тулгуурлан шийдвэрлэж орон нутгийн тогтвортой хөгжлийг ханган ажиллаж байна.

Сумын ИТХурал нь шинээр байгуулагдсанаас хойш ИТХ-ыг 14 удаа, ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн хуралдааныг 40 удаа хуралдуулж нийгэм эдийн засгийн бодлогын чанартай асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэж хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байгаа ба сумын ИТХурал нь өнгөрсөн 22 жилийн хугацаанд сум орон нутгийн болон бүс нутгийн чанартай олон олон асуудлыг авч хэлэлцэн баталж хөгжил дэвшлийнхээ хөтөч нь болох үүргээ үе үеийн хурал нэр төртэй биелүүлж ирсэн билээ. Үүнээс томоохон хийгдсэн ажлуудыг нэрлэвэл:

-          Нутаг дэвсгэрийн 57%-ийг ОНТХамгаалалтанд авч түүнд мөрдөх дэглэм

-          Ногоон сум болох зорилтын хүрээнд “Эко Батширээт” хөтөлбөр

-          Сумын Эдийн засгийн 2010-2020 он хүртэл хөгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө

-          Сумын тэргүүлэх чиглэлийн нэг болох “Аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх” хөтөлбөр

-          Хүний нөөцийн бодлогын баримт бичиг

-          Монгол төрийн тамга хүндэтгэлийн өргөө барих тухай асуудал зэрэг

Аймгийн ИТХуралд сонгогдон ажиллаж байсан төлөөлөгчид

1.    П.Сүрэнхор, Б.Цэвээндорж, Ш.Цэнд-Очир 1992-1996

2.    Д.Дуламжав 1996-2000 он

3.    Ш.Болдбаатар 2000-2004 он

4.    Б.Болд – 2004-2012 он

Сумын ИТХ-ын даргаар ажиллаж байсан үе үеийн дарга нар

1.    Б.Цэвээндорж – 1992-1993 он

2.    Ц.Даваажид – 1993-1994 он

3.    Д.Сэнгэренчин – 1994-1996 он

4.    Б.Эрдэнэбаяр – 1996-2000 он

5.    Ц.Баярсайхан – 2000-2012 он

6.    Д.Гансүрэн – 2012-2016 он

Сумын ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан үе үеийн дарга нар

1.    М.Болд – 1992-1993 он

2.    Я.Отгончимэг – 1993-1994 он

3.    Л.Отгонцэцэг – 1994-1996 он

4.    С.Батчулуун, Д.Гансүрэн – 1996-1999 он

5.    Б.Эрдэнэчимэг – 1999-2003 он

6.    Н.Одончимэг – 2003-2006 он

7.    Л.Хоролмаа – 2006-2014 он

 

Батширээт сумын  1992-2016 онд сонгогдсон ИТХ-ын төлөөлөгчид

№	1992-1993 он	1993-1994 он	1994-1996 он	1996-2000 он	2000-2004 он	2004-2008 он	2008-2012 он	2012-2016 он
1	Б.Цэвээндорж	Ц.Даваажид	Д.Сэнгэренчин	Б.Эрдэнэбаяр	Ц.Баярсайхан	Ц.Баярсайхан	Ц.Баярсайхан	Д.Гансүрэн
2	З.Шагдарсүрэн	М.Болд	Ш.Цэнд-Очир	Н.Эрдэнэцогт	П.Сүрэнхор	Я.Батаа	Б.Сүхбаатар	Г.Баяраа
3	А.Зандангарав	Ц.Аюурзана	Н.Амарсайхан	Ц.Дэлгэрмаа	Д.Дондог	Д.Дондог	Д.Бүдханд	Б.Сүхбат
4	Ц.Дуламханд	Ч.Жаргалсайхан	Б.Дамбийбалжир	Ц.Насанжаргал	Я.Нарангэрэл	Б.Эрдэнэбаяр	Ц.Чинбат	Ц.Чинбат
5	Ч.Цэндсүрэн	З.Гантөмөр	Б.Батдэмбэрэл	Ж.Батчулуун	Б.Сүхбаатар	Б.Сүхбаатар	Ц.Эрдэнэцэцэг	Б.Хэрлэнчимэг
6	С.Дарьханд	Т.Соёлхүү	Г.Цогбадрах	Д.Балжинням	Ц.Цэрэндондог	М.Болд	Б.Бүдханд	Б.Болд
7	Ц.Дагвадорж	Н.Эрдэнэцогт	А.Зандангарав	М.Болд	М.Болд	Б.Эрдэнэчимэг	Г.Ганцогт	Н.Жамъян
8	Н.Ганболд	Б.Догмидмаа	Л.Володъя	Д.Лхагвадорж	Ц.Дуламханд	А.Отгонцэцэг	Ж.Дамба	Ж.Одонтунгалаг
9	Э.Гомбоням	И.Цогтсайхан	Ю.Аюуш	Ж.Гантөмөр	Б.Мөнх-Очир	Ц.Дуламханд	Ц.Батсайхан	Ж.Батсайхан
10	Т.Сүхбаатар	Р.Дугарсүрэн	Ж.Үржинханд	И.Гомбосүрэн	З.Сэргэлэн	Б.Мөнх-Очир	А.Отгонцэцэг	М.Мөнхчимэг
11	Ц.Эрдэнэ	Л.Володъя	А.Юмдорж	Н.Мэндсайхан	Б.Бадамханд	Б.Энхбат	Л.Борхүүхэн	С.Намшир
12	Г.Нанзад	Д.Дугаржав	Ч.Жаргалсайхан	Д.Гансүрэн	Л.Борхүүхэн	Д.Гансүрэн	Т.Бямбасүрэн	Б.Бат-Өлзий
13	Г.Лхам	А.Пүрэв-Очир	Ц.Аюурзана	И.Цогтсайхан	Г.Цэцэгмаа	Н.Дамдинсүрэн	З.Сэргэлэн	Л.Дуламсүрэн
14	Н.Санжаа	Г.Бат-Өлзий	Ч.Осгон	Г.Рагчаа	Р.Дугарсүрэн	Г.Оюугбилэг	Ж.Батсайхан	Ц.Насанжаргал
15	Ц.Сандаг	Б.Дэнсмаа	С.Сарантуяа	Л.Нармандах	С.Оюунчулуун	И.Цогтсайхан	М.Мөнхчимэг	Д.Бат-Орших
16	Ш.Цэнд-Очир	Г.Цогбадрах	Н.Эрдэнэцогт	П.Сүрэнхор	Ц.Даваажид	Н.Мэндсайхан	Н.Мэндсайхан	Г.Ганцогт
17	М.Дэнсмаа	Н.Амарсайхан	Н.Мэндсайхан	Н.Чойдог	Ц.Сандаг	Ц.Даваажид	Ц.Цэвэлмаа	Н.Мэндсайхан
18	Ч.Алтанцолмон	Ц.Сандаг	Л.Ичинхорлоо	Ч.Ганчимэг	Ш.Цэнд-Очир	Д.Оюунцэцэг	Ц.Аюурзана	З.Сэргэлэн
19	Ц.Сэмжид	Г.Лхам	Ш.Шаравжамц	Н.Пүрэвжаргал	Г.Лхам	Ц.Насанжаргал	Д.Лувсангомбо	С.Цэрэнлхам
20	Д.Лхагвасүрэн	С.Цэнд-Очир	Н.Пүрэвжаргал	С.Нармандах	Ц.Насанжаргал	Г.Лхасүрэн	Ц.Насанжаргал	З.Шагдарсүрэн
21				Д.Сүх-Очир			Я.Цэдэвдорж	Д.Оросоо
				Л.Борхүүхэн
				Ц.Эрдэнэбаяр